هر آنچه در بزرگسالان بیماری به حساب می آید در کودکان نیز عامل بیماری‌های دهان و دندان می باشد. شایع ترین بیماری‌های دهان و دندان کودک عبارت است از: حفره های دندان و پوسیدگی، تورم لثه، تبخال، سرطان دهان و … که به چند مورد از آن اشاره می‌کنیم.
شکستن و ترک خوردن دندان کودک
اگر با ضربه های خارجی دندان کودک کامل کنده شود، باید سریع در ریشه گذاشته شود. به همین خاطر باید در اسرع وقت به دندانپزشک کودک مراجعه کنید. اگر دندان ترک خوردگی داشته و حساس شده باشد نیاز به ترمیم یا روکش دارد.
شکستن دندان کودک ممکن است به خاطر زمین خوردن، تصادف یا آسیب حین بازی اتفاق بیفتد که باید بررسی و درمان شود تا در اعتماد به نفس کودک اختلال ایجاد نکند. اولین کاری که بعد از شکستن دندان کودک باید انجام دهید این است که بخش کنده شده را در بزاق یا شیر قرار دهید و در کم ترین زمان ممکن به دندانپزشک برسانید و نگذارید دندان شکسته خشک شود و در صورتی که دندان کامل از حفره خارج شد و روی زمین افتاد قسمت ریشه را لمس نکنید حتی اگر کثیف بود اجازه دهید دندانپزشک آن را تمیز کند. شما فقط تاج دندان را لمس کنید و اگر دندان کنده نشد و فقط لق شد تا رسیدن به دندانپزشک هیچ فشاری روی آن نیاورید.
دلایل ترک خوردن دندان کودک
یک دندان به دلایل زیادی ممکن است شکسته شود از جمله:
- جویدن اجسام یا خوراکی های سخت (مداد، آجیل، آب نبات)
- حادثه مثل ضربه به دهان
- فرسودگی ساختار دندان به خصوص در دندان هایی با ترمیم های وسیع احتمال شکستگی بسیار زیاد است.
- دمای خیلی سرد یا خیلی داغ برای دندان ها
چرا یک دندان ترک خورده آسیب می زند؟
گاهی ترک ایجاد شده روی دندان به طرف عصب دندان پیش می رود که موقع جویدن آسیب می زند یا نسبت به سرما و گرما حساس می شود که در این مواقع نیاز به درمان های عصب کشی می باشد ولی گاهی شکستگی در ناحیه مینایی دندان بوده که با ترمیم کردن دندان مشکل رفع می شود.
عادات بد کودکان
خیلی از بیماری‌های دهان و دندان حاصل عادات بد هست که فرزند شما دارد. مثل وقتی که کودک استرس دارد دچار دندان قروچه می‌شود که در پی آن سایش مینایی دندان و گوش درد و فک درد و … همراه دارد یا مکیدن انگشت که عوارض خودش رو دارد و قبلاً توضیح دادم. پس بهترین و مهم ترین مسئله مراجعه به دندانپزشکی و دریافت مراقبت‌های پزشکی لازم است.
پوسیدگی های دندان شیری
پوسیدگی های دندان که در اثر تجمع پلاک بر روی دندان ها ایجاد می شود، اگر به موقع درمان شود درمان راحت‌تری خواهید داشت. وقتی دندان بارها در معرض اسید قرار بگیرد مثلاً مصرف نوشیدنی های قندی یا نشاسته زیاد، مینای دندان، مواد مصرفی خودش را از دست می‌دهد و لکه‌های سفید ایجاد می‌شود که نشانه اولیه پوسیدگی هستند که می‌شود در این مرحله متوقف کرد که با فلورایدتراپی قابل انجام هست ولی اگه پیشرفت کند و دندان سیاه شود باید دندان ترمیم شود.
راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان
فلورایدتراپی: فلوراید ماده‌ای است که دندان را محکم‌تر می‌کند و مقاومتش به پوسیدگی را افزایش می‌دهد.
فیشورسیلانت: سیلانت تراپی یا شیار پوش روی دندان‌های آسیا که مستعد پوسیدگی هستند قرار داده می‌شود که سال‌ها روی دندان باقی می‌ماند و مانع تجمع غذا و پوسیدگی می‌شود.
مسواک و نخ دندان پس از صرف غذا: اگر فرزندانمان را به رعایت بهداشت دهان و دندان تشویق کنیم از احتمال پوسیده شدن دندان‌هایشان کاسته‌ایم.
کنترل رژیم غذایی کودک: کنترل رژیم غذایی کودک و محدود کردن خوردن آب نبات و شیرینی برای کودک
بیماری های عفونی دهان و دندان
بیماری‌های عفونی دهان و دندان از جمله تبخال از طریق تماس مستقیم با کودکان یا بزرگسالانی که دچار این بیماری هستند، قابل انتقال است پس بیشتر مراقب محل بوسیدن خود باشید.
بیماری های لثه
تجمع پلاک روی دندان‌ها به مرور منجر به التهاب لثه و عفونت آن می‌شود که اگر به موقع درمان نگردد مثل پریودنتیت پیشرفت کرده و درمان به نسبت سخت تر می‌شود.
سرطان‌های دهان
از دیگر بیماری های دهان و دندان کودک می توان به سرطان دهان اشاره کرد. سرطان های دهان بیشتر بر زبان، لوزه، لثه، دهان و حلق اثر می‌گذارد که در مراحل اولیه نشانه‌های واضحی ندارد پس معاینه منظم دندانپزشکی مهم‌ترین روش تشخیص آن است. یک سری علائم هم برای هشدار این بیماری وجود دارد از جمله زخم دهان یا لب بهبود نیافته، لکه قرمز یا تغییر در دهانی، دندان های شل شده، بلع دردناک، دهان درد یا گوش درد مداوم. نکته مهم این که در کودکان چون حساسیت بالاتری دارند و به تنهایی قادر به تشخیص نیستند باید بیشتر مراقبشان باشیم.
بوی بد دهان در کودکان
بوی بد دهان در کودکان معمولاً موقع بیدار شدن از خواب یا بعد از خوردن چیزی اتفاق میافتد اما اگر در کل روز ادامه داشت دنبال مشکلی در کودک باید بگردیم. در ادامه دلایل بوی بد دهان کودک را برای شما نام برده ایم.
بهداشت ضعیف دهان و دندان کودک: در 90 درصد موارد بوی بد دهان کودک به علت بهداشت ضعیف دهان و دندان است، زیرا مسواک نزدن موجب ایجاد پلاک دندانی در دهان می شود و گاهی جرم‌های دندانی این پلاک‌ها نه تنها باعث نفس بدبو می‌شوند بلکه باعث بیماری‌های لثه نیز می‌شوند.
دهان خشک: بزاق باعث از بین رفتن باکتری‌های دهان می‌شود و برای همین زمان خواب که بزاق ترشح نمی‌شود موقع بیدار شدن با بوی بدن دهان مواجه می‌شویم.
باکتری‌های زبان: دقیقاً تمام باکتری‌های دهان در روی زبان تجمع می‌کنند پس حتماً تمیز کردن زبان موقع مسواک زدن را به کودکانمان آموزش دهیم.
تنفس دهانی: کودکان موقع خواب یا در صورت گرفتگی بینی با دهان باز می‌خوابند که این امر باعث می‌شود، بزاق تولید نشود و به همین خاطر خشکی دهان و بوی بد را داشته باشند.
عفونت دهان یا لیزی لثه‌ها: اگر غذاهای تند در رژیم غذایی کودک باشد یا بهداشت دندان هایش ضعیف باشد باعث التهاب یا بیماری‌های لثه و بوی بد دهان می‌شود.
پوسیدگی یا آبسه دندان: پوسیدگی یا آبسه دندان هر دو باعث ایجاد جرم، درد دندان و بوی بد دهان کودک می‌شود.
مواد خارجی: دندان مصنوعی یا براکت های ارتودنسی ایجاد بوی بد می‌کنند و گاهی در کودکان کوچک‌تر، ورود اسباب بازی کوچکی داخل سوراخ بینی، ایجاد بوی بد می‌کند.
غذا: غذا اصلی‌ترین فاکتور تعیین بوی بد دهان ما است. غذاهایی مثل سیر، پیاز و پنیر و … و غذاهای پر پروتئین و کربوهیدرات در بدن، همه از عوامل بوی بد دهان می‌باشند.
لوزه ها: لوزه‌ها حفره‌های کوچک و عمیقی هستند که موادغذایی و آلودگی درآن‌ها انباشته می‌شود گاهی سنگ‌های لوزه ایجاد بوی بد دهانی می‌کنند.
داروها: بعضی داروها ایجاد بوی بد دهان می‌کنند، مثلاً مصرف مداوم آنتی‌بیوتیک‌ها بیش از یک ماه، داروهای ضد تشنج، آنتی‌هیستامین‌ها، ضد افسردگی‌ها و …
دیگر مشکلات پزشکی: مثلاً آسم، سینوزیت، دیابت، نارسایی کلیه، مشکلات کبدی و معده و سرطان دهان که از عوامل ایجاد بوی بد دهان هستند.
ریشه روانی: فرد باور دارد که این مشکل را دارد و وسواس پیدا می‌کند که البته این مورد در کودکان ایجاد نمی‌شود.
راه‌های پیشگیری از بوی بد دهان کودکان
برای پیشگیری از بد بو شدن دهان کودک می توانید اقدامات زیر را انجام می‌دهید:
- منظم مسواک زدن و شستن دهان پس از هر وعده غذایی
- نخ دندان کشیدن
- خوردن آب کافی
- صبحانه سالم مصرف شود همراه میوه و سبزیجات و قند کمتر
- چکاب دندان منظم
- براکت‌ها تمیز شوند
علاوه برموارد نام برده شده، یکسری درمان‌های خانگی گاهاً به برطرف شدن مشکل کمک می‌کند از جمله مصرف: جعفری، قند و شیرینی کمتر، رازیانه، سرکه سیب، جوش شیرین، مرکبات، هل و میخک
تغییر رنگ دندان کودکان
یکسری عوامل مادزادی، پزشکی و سبک زندگی ایجاد تغییر رنگ می کند. از دلایل تغییر رنگ دندان کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسواک زدن نامناسب: باعث تجمع پلاک و پوسیدگی و تغییر رنگ دندان‌ها می‌شود.
- آب میوه‌های قندی: آغشته کردن پستانک به مایعات شیرین
- داروها: مثل تتراسایکلین در بارداری که خطر تغییر رنگ دندان نوزاد را به همراه دارد. یا مصرف مکمل آهن در کودکان باعث تغییر رنگ سیاه روی دندان‌ها و داروهای گلی بن گلامید در درمان دیابت که موجب ایجاد لکه های قهوه ای روی دندان می‌شود.
- تروما یا ضربه یا شستگی که می‌تواند باعث نکروز دندان و تغییر رنگ از قرمز تا خاکستری به مرور زمان شود.
- نقایص رشدی که منجر به فرورفتگی، شیارهای عمیق و لکه‌های زرد و قهوه ای روی سطح دندان می‌شود.
- رژیم غذایی نامناسب: موادغذایی با تراکم رنگ بالا مثل تمشک، شاه توت، بلوبری، لبو، انگور و … چون رنگدانه‌های زیادی دارند ممکن است باعث تغییر رنگ دندان‌ها شوند.
- یرقان (زردی) که باعث افزایش غلظت بیلی‌روبین خون شده و طی زمان روی دندان رسوب کرده و ایجاد رنگ سبز می‌کند و اغلب هم این تغییر رنگ دائمی است.
علائم تغییر رنگ دندان‌ها چند دسته هستند؟
1- تغییر رنگ خارجی: در اثر عوامل خارجی مثل، غذا، نوشیدنی، دارو و … که روی سطح خارجی دندان اثر گذاشته و از بین بردن آنها آسان است.
2- تغییر رنگ داخلی: در لایه های عمقی تر دندان ایجاد می‌شوند و از بین بردن آنها سخت است و عوامل مثل: عفونت، ژنتیک باعث ایجاد آن است.
طیف‌های مختلف تغییر رنگ دندان‌ها:
لکه زرد یا نارنجی: در اثر رنگ ماده غذایی و نوشیدنی های مصرفی کودک که جذب دندان می شود ایجاد می‌گردد که با مسواک صحیح قابل برطرف شدن است.
لکه‌های سیاه یا تیره: به خاطر مصرف آهن، نکروز دندان، ضربه یا شکستگی دندان به وجود می‌آید.
لکه سفید یا خالدار قهوه ای: نشانه فلوروزیس است ولی اگر خمیردندان حاوی مقدار زیادی فلوراید باشد و کودک قورت دهد یا آبی که مصرف می‌کند مقدار زیادی فلوراید داشته باشد لکه سفید یا خالدار قهوه ای روی دندانش ایجاد می‌شود.
چگونه از تغییر رنگ دندان پیشگیری کنیم؟
برای پیشگیری از تغییر رنگ دندان کودک حتما اقدامات زیر را انجام دهید:
- مسواک زدن مرتب دندان ها
- حتی قبل از رویش دندان‌ها، لثه‌ها و دهان کودک با گاز استریل تمیز شود.
- عدم استفاده از نوشابه‌های گازدار و آب میوه شیرین یا آغشتن پستانک به آنها
- معاینات منظم دندانپزشکی از اولین رویش دندان و هر 6 ماه یکبار
- خوردن آب پس از مصرف مکمل‌ها
- عدم مصرف شیشه شیر موقع خواب شب
- استفاده از خمیر دندان با فلوراید کم تا موقعی که قرقره کردن را کودک بیاموزد.
- نظارت بر سلامت دهان و دندان کودکان
انکیلوز دندان شیری
انکیلوز دندان وقتی ایجاد می‌شود که رشد دندان دچار ناهنجاری می شود و شروع به جوش خوردن به استخوان فک می کند. انکیلوز معمولاً نادر است و برای دندان شیری ایجاد می‌شود. روش درمان بر اساس شرایط دهانی دندانی و الکوژن بیمار متفاوت است.
آبسه دندان کودک
آبسه دندان یک بیماری شایع در کودکان است که یک حفرۀ پر چرک اطراف ریشه دندان پوسیده می‌باشد که روی لثه ایجاد می‌شود. آبسه دندان اگر درمان نشود روی دندان دائمی که در آینده رویش می‌کند تأثیر بد می‌گذارد و آسیب می‌زند.
علائم آبسه دندان
از علائم آبسه دندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی و تورم اطراف دندان در لثه
- احساس درد و گزگز
- تورم غدد گردن
- درد زیر گوش
به محض پی بردن به وجود آبسه در دندان کودک به دندانپزشک مراجعه کنید چون اگر به حال خود رها شود ممکن است در سراسر بدن منتشر شود.
علت آبسه دندان کودک
زمانی که دندان دچار پوسیدگی شود و درمان نشود عفونت اطراف ریشه دندان گسترش می یابد که اگر باز درمان نشود به رگ های خونی می رسد، تشدید می شود و عفونت درون یک کیسه انباشته شده و ایجاد آبسه می کند.
نامرتبی دندان کودکان
اندازه دندان و فک به صورت ژنتیکی است و نقش تعیین کننده ای در بروز نامرتبی دندان در کودکان دارد ولی محیط و تغذیه در رشد فک و دندان مؤثر است. پس باید به دندانپزشک مراجعه شود و بی دلیل اقدام به کشیدن دندان های شیری نکنیم که هیچ کمکی به مرتب شدن نخواهد کرد و گاهی شرایط را بدتر هم می کند.
مشکلات نامرتبی دندان ها
مشکلاتی که در پی نا مرتبی دندان‌ها ایجاد می‌شود عبارت است از:
- زیبایی لبخند تحت تأثیر قرار می گیرد.
- احتمال بروز بیماری‌های لثه
- افزایش احتمال پوسیدگی چون تمیز کردن دندان‌ها مشکل تر است.
- کاهش اعتماد به نفس کودک
- فشار بیش از حد به عضلات حین جویدن و آسیب مفصل فکی
عوامل زمینه ساز نامرتبی دندان‌ها
عواملی که زمینه‌ساز نامرتبی دندان‌ها است عبارت است از:
- وجود دندان شیری به مدت طولانی در دهان کودک
- افتادن و از بین رفتن زود هنگام دندان شیری
- بزرگی دندان یا کوچکی فک
- ناهنجاری‌های ایجادکننده نامرتبی دندان کودکان
