یکی از مراحل رشد کودک افتادن دندان شیری است. دندان شیری معمولا بدون اینکه نیازی به نیروی خارجی داشته باشد خودش میافتد اما در برخی شرایط خاص لازم است برای خارج کردن آن به دندانپزشک کودک مراجعه کرد. در مواردی که پوسیدگی دندان کودک وسیع است، والدین باید برای کشیدن دندان شیری کودک به موقع اقدام کنند. برای کشیدن دندان شیری کودکتان نگران نباشید زیرا دندانپزشک میتواند آن را به راحتی انجام دهد.
مراقبت بعد از خارج کردن دندان شیری کودکان
در صورتی که کودکتان پس از خارج کردن دندان شیری دچار خونریزی شد نگران نشوید. داشتن کمی خونریزی پس از کشیدن دندان شیری طبیعی است. پس از خارج کردن دندان، دندانپزشک باید فورا گاز استریل را در ناحیه مورد نظر قرار دهد. حتما یک و نیم الی دو ساعت گاز استریل را بر روی دندان شیری کودک خود قرار دهید و به وی بگویید مرتب آن را فشار دهد و آب دهان خود را قورت دهد.
لثهها معمولا پس از خارج شدن دندان، به سرعت لخته خون محافظ را تشکیل میدهند. برای ایجاد لخته خون محافظ تا 24 ساعت از شستشوی دهان خود خودداری کنید. پس از آن برای تمیز ماندن محل دندان خارج شده، آب نمک قرقره کنید. شب اولی که کودک دندان شیری خود را کشیده است به وی غذاهای خنک و مایعات بدهید. مراقب باشید غذاهای گرم و جامد نخورد تا لخته خون در جای خود باقی بماند. دقت کنید کودک به هیچ وجه آب دهان خود را خالی نکند و تمام آب دهانش را قورت دهد. حتی اگر کمی خون آبه هم مشاهده کردید باز نباید بیرون بریزد.
زمان مسواک زدن کودک باید، محل دندان کشیده شده را رد کند و آب دهانش را به آرامی خارج کند. عصر روز بعدی که کودک دهان خود را کشید، هر دو ساعت یکبار نصف لیوان آب نمک ولرم به او بدهید تا غرغره کند و آب دهانش را به آرامی خارج کند. رعایت بهداشت دهان و دندان کودک پس از خارج شدن دندان شیری اهمیت زیادی دارد زیرا در صورت رعایت نکردن بهداشت ممکن است فضای خالی دچار عفونت شود. اجازه ندهید کودک لخته خون تشکیل شده روی محل دندان خارج شده را دستکاری کند زیرا اگر حفره دندان باز باشد استخوان در معرض هوا قرار میگیرد.
مراقبتهای لازم بعد از افتادن دندان شیری کودک
دندانهای شیری راحتتر از دندانهای دائمی میافتند، زیرا عاج (بخش بالایی دندان که در دهان قابل رویت است) دندان بسیار بلندتر از ریشه دندان است. گاهی اوقات ممکن است دندان کودک بر اثر ضربه بیفتد. دندان دائمی و شیری کودک را در صورتی که از فک خارج شده است میتوان دوباره در جای خود کاشت. تصمیم گیری درباره کاشت دندان در جای خود به عواملی مانند: سن کودک، میزان رشد دندان، تعداد دندانهای درآمده کودک، نحوه مراقبت از دندان از جا درآمده، نحوه انتقال آن تا کلینیک و همکاری کودک بستگی دارد.
از مراقبتهای لازم بعد از افتادن دندان شیری کودک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بعد از افتادن دندان آن را بردارید و از رها کردن آن در محل حادثه خودداری کنید.
- دندان را از قسمت تاجش بگیرید. تا حد امکان سعی کنید ریشه دندان را لمس نکنید تا آسیب نبیند.
- در صورتی که دندان آلوده شده است آن را با ملایمت با آب لوله کشی سرد آب بکشید.
- برای تمیز کردن دندان از صابون یا مواد شیمیایی استفاده نکنید.
- از دست کشیدن و خراشیدن دندان خودداری کنید.
- از خشک کردن دندان یا قرار دادن آن داخل دستمال کاغذی یا پارچه خودداری کنید.
- اگر امکان دارد دندان را در محل حفره خود داخل دهان قرار دهید.
- تمام مدت سعی کنید دندان را مرطوب نگه دارید.
- دندان را در سرم نمکی یا شیر سرد قرار دهید.
- اگر کودک قادر است دندان را بدون بلعیدن در دهان نگه دارد، آن را داخل دهان کودک کنار گونه قرار دهید.
- در صورتی که نتوانستید دندان را در حفره خود قرار دهید آن را تا زمان مراجعه به دندانپزشک مرطوب نگه دارید.
- از قرار دادن دندان داخل آب خودداری کنید زیرا به سلولهای زنده سطح ریشه دندان آسیب وارد میکند.
- در اسرع وقت کودک را به کلینیک دندانپزشکی ببرید.
اقدامات ضروری در صورت افتادن دندان کودک از فک
در حالت کلی دندان افتاده هرچه زودتر در جای خود کاشته شود، شانس بقا و موفقیت آمیز بودن آن بیشتر است. هنگام افتادن دندان کودک از فک توصیه میشود ابتدا بررسی کنید دندان اشتباها وارد مجرای تنفسی کودک نشده باشد. از آنجایی که رفلاکس کودکان هنوز کامل شکل نگرفته است ممکن است پس از افتادن دندان، کودک آن را ببلعد و دندان در گلوی او گیر کند. نکته دیگری که قبل از قرار دادن دندان کودک در جای خود باید در نظر داشته باشید این است که دندان دائمی باشد زیرا اگر شیری باشد ممکن است مانع رشد دندان دائمی زیر لثه شود. هنگام افتادن دندان کودک مطمئن شوید دندان کودک کامل درآمده است. چنانچه قسمتی از دندان نزدیک ریشه شکسته باشد باید تا مراجعه به دندانپزشک و بررسی امکان نجات آن صبر کنید.
پس از این که با دستورالعملهای گفته شده دندان را نزد دندانپزشک بردید، اگر دندان برای کاشت در فک و از سرگیری عملکرد مناسب باشد دندانپزشک میتواند آن را با آتل مخصوص به دندان کناری خود بچسباند تا زمان لازم برای ترمیم در محل خود ثابت بماند. از آنجایی که قبل از کاشت دندان، ممکن است مقدار کمی باکتری وارد بدن کودک شود توصیه میشود به وی آنتی بیوتیک بدهید. خارج کردن دندان کودک ممکن است در شرایطی مانند کمک به رشد سریع دندان دائمی و عفونت لازم باشد اما در حالت کلی نباید انتخاب اول فرد باشد.
اگر دندان شیری از فک خارج شود باید چه کار کرد؟
در صورت افتادن دندان شیری دو راه حل وجود دارد. در صورتی که لق شدن و افتادن دندان شیری به دلیل جوانه زدن دندان دائمی زیرین باشد و ضربه شدیدی به آن وارد نشده باشد لازم نیست کار خاصی انجام دهید. صبر کنید تا دندان دائمی به طور طبیعی دربیاید. در صورتی که دندان شیری بر اثر ضربه زودتر از موعد بیفتد باید برای کاشت مجدد آن اقدام کنید. در اکثر مواقع توصیه میشود دندان شیری افتاده را دوباره در جای خود در فک قرار ندهید زیرا ممکن است به دندان دائمی زیر دندان شیری در لثه آسیب وارد کند.
در شرایطی که دندان نیش کودک (دندان سوم در دو طرف خط دندان) هنوز در نیامده باشد، از دست دادن یک دندان باعث کوچک شدن فک میشود. در این شرایط دندان دائمی برای درآمدن با مشکل روبرو میشود.
اگر دندان پیشین کودک (دندان چهارم از جلو) قبل از کامل به حرف افتادن بیافتد، تا زمانی که دندان پیشین دائمی کودک دربیاید روی حرف زدن کودک تآثیر میگذارد. در 75 درصد مواقعی که دندان پیشین کودک بیفتد، به دندان دائمی در حال آمدن کودک آسیب وارد میکند. آمار دقیق تا حد زیادی به سن کودک بستگی دارد. هر چه دندان پیشین کودک در سن کمتری از فک خارج شود، خطر اثر آن روی دندان دائمی بیشتر است.
عوامل تأثیر گذار درکاشت مجدد دندان دائمی
عوامل زیر در بازگشت دندان کاشته شده به سلامت قبلی تأثیرگذار است:
- مدت زمانی که دندان خارج از دهان کودک بوده است. کاشت دندان تا نیم ساعت پس از افتادن بیشترین احتمال موفقیت را دارد. خارج بودن دندان بیشتر از دو ساعت احتمال سلامت دندان را پایین میآورد.
- وضعیت دندان و بافتهای لثه آن
- رعایت مراقبتهای لازم روی دندان خارج شده از فک
در شرایطی که دندان شیری کودک در سن خیلی کم بیفتد و تا درآمدن دندان دائمی چند سال وقت داشته باشد، بهترین اقدام کاشت مجدد دندان شیری است.