اگر دندان شیری تان به هر دلیلی زودتر از موعد افتاده است و دندان دائمی هنوز برای خارج شدن از لثه آماده نباشد با فضانگهدارنده می توانید جا رابرای رویش دندان دائمی حفظ کنید. برای آشنایی بیشتر با کاربرد فضا نگهدارنده با دکتر فرشیده میرلوحی دندانپزشک کودک همراه باشید.
ضرورت استفاده از فضا نگهدارنده
افتادن زودتر از موعد دندان شیری می تواند منجر به نامرتبی و بی نظمی دندان های کودک در آینده شود به همین خاطر برای پیشگیری از بروز این مشکل باید از فضا نگهدار استفاده کرد که انواع مختلفی از جمله ثابت و متحرک دارد. اگر برای دندان شیری کودک تان از فضا نگهدارنده استفاده کرده اید مرتب او را نزد دندانپزشک اش ببرید تا بر روند پیشرفت درمان نظارت کند.
شکل فضانگهدار
معمولا فضانگهدار ها از جنس استیل ضد زنگ هستند البته در ساخت آن از پلاستیک نیز استفاده می شود. رنگ فضا نگهدارها معمولا نقره ای است اما بیمار می تواند رنگ دیگری نیز درخواست کند. دندان های مجاور فضانگهدارنده را ثابت نگه می دارد. پس از آن که دندانپزشک فضا نگهدار دندان شیری را در دهان قرار داد، چند روز باید بگذرد تا کودک به آن عادت کند.
انواع فضانگهدارنده برای دندان
فضانگهدارنده به چهار دسته اصلی: ثابت، متحرک، یک طرفه و دو طرفه تقسیم می شود:
فضانگهدار متحرک
فضانگهدارنده های متحرک شبیه پلاک نگهدارنده، ریتینر هستند. دندان مصنوعی یا بلوک پلاستیکی در فضای خالی قرار می گیرد تا جا برای دندان دائمی باز شود. این فضانگهدارنده معمولا فقط برای ناحیه های مشخص به کار می رود. استفاده از فضانگهدار متحرک برای ناحیه هایی با فشار بالا مانند دندان های آسیاب عقب توصیه نمی شود. در بین فضانگهدارها معمولا متحرک برای کودکانی پیشنهاد می شود که قدرت مسئولیت پذیری بیشتری دارند.
فضانگهدار ثابت
فضانگهدار ثابت از نوع متحرک پرکاربرد تر است و برای ثابت کردن آن از روش های مختلفی می توان استفاده کرد. فضا نگهدارنده‌های ثابت به دو نوع یک طرفه و دوطرفه تقسیم می شوند:
یک طرفه
فضانگهدارنده‌های یک طرفه و روکش و لوپ (حلقه) برای باز نگه داشتن فضای لازم برای درآمدن یک دندان در یک سمت دهان قرار داده می‌شود و دور دندان را می گیرد. این فضانگهدار به حلقه ای فلزی وصل می شود که فضا را حفظ می کند. روکش و حلقه روکشی دندان را می پوشاند و آن را به حلقه ای متصل می کند که فضا را برای دندان در حال رویش نگه می دارد.
دو طرفه
فضانگهدارنده های دو طرفه، کاربرد زیادی دارند و معمولا با نوار یا باندهایی به دندان‌های عقب دو طرف دهان متصل می‌شوند. به فضانگهدارهای دو طرفه قوس زبانی می گویند و در آن سیم پیوند دهنده دقیقا زیر دندان‌های ثنایای پایین قرار می‌گیرد.
با این نوع فضانگهدارنده دیگر نیازی به استفاده از دو تا فضانگهدار یک طرفه ندارید و بیشترین فایده آن زمانی است که بیش از یک دندان غائب وجود دارد یا قصد دارید از کج شدن دندان های ثنایا جلوگیری کنید. با دستکاری فضانگهدار دو طرفه می توان قوس زبانی حلقه داری ایجاد کرد که دندان‌های ثنایای پایین را رو به جلو حرکت می‌دهد و آنها را قبل از ثابت نگه داشتن اندکی مرتب می‌کند. به فضا نگهدار فکی دارای بست آکریلیکی، فضانگهدار Nance می گویند.
فضانگهدار بند و لوپ
این فضانگهدارنده از یک سیم فولادی تشکیل می شود و با روکش روی دندان کنار فضای خالی ثابت می شود.
فضانگهدار distal shoe
این فضانگهدارنده زیر لثه ها قرار داده می شود و در صورتی استفاده می شود که دندان شیری افتاده در محل نخستین دندان آسیاب دائمی باشد. چون هیچ دندان آسیاب دیگری درنیامده است هیچ محلی برای گیر دادن انواع دیگر فضانگهدار وجود ندارد.
ازآنجایی که هیچ دندان آسیاب دیگری درنیامده است، هیچ محلی برای برای گیر دادن انواع دیگر فضانگهدار وجود ندارد . فضا نگهدارنده‌های ثابت در دو نوع یک طرفه و دوطرفه وجود دارند . این نوع فضانگهدار نسبت به دیگر گونه‌ها قدری پیچیده‌تر است زیرا سر فلزی آن در خط لثه قرار داده می‌شود تا مانع بسته شدن فضا شود. دندانپزشک روند پیشرفت رویش دندان آسیاب دائمی را تحت نظر دارد تا مطمئن شود که دندان به درستی درمی‌آید .
نحوه جای گذاری فضانگهدار
قرار دادن فضانگهدار بند و لوپ کار ساده ای است. برای کارگذاشتن آن ابتدا از دندان های کودک قالب گرفته می شود و مدل به لابراتوار ارسال می شود. یک بخش این فضا نگهدار بند است که دور دندان پشت دندان غائب قرار می گیرد بخش دیگر آن لوپ یا بریسی است که روی لثه‌ی دندان غائب و دندان جلویی قرار می‌گیرد. بند چسبانده شده روی دندان از حرکت آن به سمت فضای خالی جلوگیری می کند و فضای کافی را برای درآمدن دندان های دائمی در موقیت مناسب حفظ می کند. یک دندانپزشک کودک علاوه بر جای گذاری فضانگهدار اقدامات دیگری نظیر فیشورسیلانت، فلوراید تراپی نیز انجام می دهد تا از پوسیدگی دندان های کودک شما جلوگیری کند.
زمان در آوردن فضانگهدار
در هرجلسه ای که شما برای چکاپ دندان های کودکتان نزد دندانپزشک اطفال می روید، وی وضعیت دندان ها و فضانگهدار را در جلسات چک آپ بررسی می کند. پس از این که دندان دائمی از لثه بیرون زد و دیده شد فضانگهدارنده را درمی آورد. فضانگهدارهای دندان شیری باید مدت زیادی در دهان باقی بمانند اما دائمی نیستند و همان طور که گفته شد پس از جوانه زدن دندان دائمی باز می شود در غیر این صورت دندان های پایه کناری لق می شوند.
مراقبت از فضانگهدار
بعد از گذاشتن فضانگهدار باید بهداشت دهان و دندان هایتان را رعایت کنید و مراقبت های زیر را انجام دهید:
- برای سلامت دهان و دندان تان حتما مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
- اگر از نوع ثابت آن برای کودکتان استفاده شده است خوراکی های چسبناک، شیرین، آدامس یا آب نبات به وی ندهید زیرا ممکن است این مواد فضانگهدار را شل کند یا بین آن گیرکند.
- دقت کنید کودک فضانگهدار را با زبان یا انگشت فشار ندهد زیرا این کارمنجر به شل یا خم شدن آن می شود.
روش های دیگر جایگزین کردن دندان شیری
به جز فضانگهدار از روش های زیر می توانید برای جایگزین کردن دندان شیری استفاده کنید:
جایگزین کردن چند دندان شیری
چنان چه کودک شما چند تا از دندان های شیری اش را از دست داده است به جای فضانگهدار می توانید برای وی از دندان مصنوعی تکه ای استفاده کنید. دندان مصنوعی وسیله ای متحرک است و کودک تا زمان درآمدن دندان های دائمی از آن می تواند به عنوان جایگزین استفاده کند. از دندان مصنوعی در بزرگسالی هم زیاد استفاده می شود.
دندان مصنوعی جزئی
بنا به دلایل مختلفی مانند تصادف یا ورزش ممکن است دندان شیری کودک زود بیفتد. در این شرایط با چند گام کوچک می توانید دندان کنده شده را نجات دهید. اگر نتوانستید آن را نجات دهید می توانید از دندان مصنوعی جزئی برای جایگزین کردن دندان افتاده کودک استفاده کنید. این نوع پروتز با فریم های پلاستیک یا فلزی ساخته می شود و در هر طرف فضای خالی به دندان طبیعی کودک متصل می شود. باید صبر کنید و زمان بگذرد تا کودک به دندان مصنوعی عادت کند. با بزرگ شدن کودک اندازه فک او نیز تغییر می کند بنابراین تا زمانی که دندان های دائمی کودک رشد می کند لازم است پروتز به طور منظم اصلاح و ریلاین شود تا کودک با وجود آن در دهانش احساس راحتی کند.
ریتینر به همراه دندان مصنوعی
یکی از ابزارهای مهم ارتودنسی ریتینر است که برای حفظ نتایج درمانی پس از اتمام درمان با بریس استفاده می شود اما کاربرد دیگر آن برای جایگزین کردن دندان شیری افتاده است. برخی ریتینرها دارای دندان مصنوعی هستند که با آن می توان فضای خالی را پر کرد و در اصطلاح به آن پروتز فلیپر گفته
می شود. ریتینرها شفاف و یک درمان موقت برای جایگزین کردن دندان از دست رفته اند. دندان مصنوعی متصل به ریتینر کاملا هم رنگ دندان طبیعی و از جنس پرسلین است. فلیپر راحت است و کودک سریع به آن عادت می کند. هزینه آن نیز نسبت به روش های دیگر کمتر است به همین خاطر روش
محبوب تری است.
ایمپلنت جایگزین دندان شیری
اشخاصی که تا سنین بزرگسالی هنوز دندان شیری دارند یکی از نگرانی هایی که در مورد آن ها وجود دارد این است که ممکن است دندان دائمی زیر دندان شیری شان نباشد. درصد کوچکی از افرادی هستند که این مشکل برایشان پیش می آید. بزرگسالانی که در سن 20 تا 40 سالگی دندان شیری شان را از دست می دهند و دندان دائمی ندارند می توانند از ایمپلنت استفاده کنند.
بزرگسالانی که در سنین بالا دندان شیری در می آورند ممکن است دندان نیش جلوی خود را که دندان جلویی یا بالایی است از دست بدهند. رایج ترین روش برای جایگزین کردن این دندان ها، کاشت دندان است. بیمارانی که زیر 18 سال هستند برای بهتر کردن ظاهرشان می توانند دندان های شیری جلوشان را عوض کنند زیرا این دندان ها قالب خوبی ندارند. جایگزین کردن دندان شیری با ایمپلنت اعتماد به نفس شما را بالا می برد و ظاهر دندان هایتان را بهبود می بخشد.
