زمان شکل گرفتن دندان کودک ، ابتدا دندان او در استخوان رو به جلو می رود سپس بیرون می زند تا در دهان دیده شود . کیست دندان در مرحله پایانی درآمدن دندان یعنی پس از بیرون زدن از استخوان و قرار گرفتن زیر سطح لثه، ایجاد می‌شود .
یکی از مشکلات شایع هنگام دندان در آوردن کودکان کیست دندان است . کیست زائده ای غیر طبیعی است که در بخش های مختلفی از جمله فک می تواند ایجاد شود . کیست مانند تاول است و اندازه های گوناگونی دارد . این زائده تاول مانند معمولا حاوی مایع است .
بسیاری از والدین با دیدن برآمدگی های بنفش مایل به آبی روی لثه فرزند خود نگران می شوند . نگران نباشید زیرا تشکیل این کیست در دوره رشد طبیعی است و از آن با اصطلاح کیست یا هماتوم رویش دندان یاد می‌شود.
کیست دندان در کودکان معمولا مشکلی ایجاد نمی کند و کودکان بدون آگاه شدن والدین آن را پشت سر می گذارند . در برخی شرایط اگر این کیست درمان نشود می تواند مشکلات دیگری مانند دندان نهفته و بی نظمی دندان به وجود آورد .
پوشش محافظ دربرگیرنده دندان در حال رشد برخی اوقات سوراخ می شود و مایع بین دندان و لثه جمع می شود . چنان چه دندان مقابل لثه ها را لمس کند ، مایع و احتمالا خون بین دندان و لثه جمع می شود . این فرایند باعث می شود بافت لثه ی بین دندان و سطح بیرونی لثه های کودک کبود شود .
کیست می تواند به رنگ بنفش مایل به آبی ، نیمه شفاف یا حتی قهوه ای و قرمز تیره دیده شود بستگی به مقدار خون جمع شده در آن دارد.
انواع کیست دندان
از انواع کیست دندان می توان به موارد زیر اشاره کرد :
کیست پری اپیکال
این کیست معمولا در اثر عفونت داخل دندان اطراف اپکس ریشه ایجاد می شود . اگر دندان عفونی به درستی درمان نشود یا برای درمان آن تنها آنتی بیوتیک مصرف شود ، در نهایت کیست اطراف ریشه ایجاد می شود . اگر برای درمان این کیست اقدامی نکنید استخوان اطراف اپکس دندان بیشتر تحلیل می‌رود . دندان عفونی باید حتما عصب کشی یا کشیده شود . این کیست پس از کشیدن دندان از بین نمی رود و برای برداشتن آن باید جراحی انجام داد .
این کیست معمولا دردناک نیست و در تصاویر رادیوگرافی مشخص می شود . کیست پریودنتال طرفی سبب تحلیل استخوان می شود و برای درمان آن معمولا باید جراحی انجام شود .
کیست رویشی
این کیست زمانی است که دندان پس از در آمدن از استخوان سعی می کند لثه را بشکافد اما موفق نمی شود . همان طور که پیداست این کیست مخصوصا کودکان است .
کیست دنتی ژروس (دندان نهفته)
کیست دنتی ژروس معمولا اطراف دندان نهفته مانند دندان عقل ایجاد می شود . این دندان نهفته هنوز از لثه بیرون نزده و سبب تحلیل استخوان ناحیه شده است . کیست اطراف دندان عقل معمولا باید در جراحی کشیده شود .
کیست ریشه ای یا رادیکولار
این نوع کیست از نوع کیست های مزمن است و اغلب به دلیل التهاب بافت اطراف دندان رخ می دهد .
کیست فولیکولار
به کیست فولیکولار ، کیست متضمن دندان هم می گویند . این کیست ممکن است به دلیل جوانه دندانی که عفونت کرده و قابل رویش نیست باشد . دلیل دیگر این کیست وجود یک جوانه دندان اضافی در فک است .
کیست رترومولار یا پارادنتال
تشکیل این کیست به دلیل طولانی شدن فرایند رویش دندان مولر سوم است . این کیست اغلب در فک پایین رخ می دهد و با التهاب همراه است .
مشکلات کیست دندان
عوارض کیست دندان عبارت است از :
- کیست فضایی از فک را اشغال می کند و جای بافت های طبیعی را می گیرد بنابراین سبب تحلیل استخوان می شود .
- به عصب ها فشار می آورد و باعث بی حسی صورت می شود .
- دندان کناری را می خورد یا کج می کند .
- فضایی در فک اشغال می کند جای بافت های طبیعی را می گیرد و سبب تحلیل استخوان می شود .
- استخوان فک را گسترش می دهد .
دلایل ایجاد کیست
از دلایل ایجاد کیست می توان به موارد زیر اشاره کرد :
ضخیم شدن بافت لثه در اثر مصرف دارو
یکی از دلایل ایجاد کیست ضخیم شدن بافت لثه در اثر مصرف داروهای خاص است . کودکانی که سیکلوسپورین مصرف می کنند در بافت پیوندی لثه آن ها کلاژن جمع می شود . این کلاژن منجر به ضخیم شدن و غیر قابل نفوذ شدن سقف دهان می شود. چون دندان نمی تواند به راحتی لثه ضخیم را بشکافد کیست ایجاد می شود .
ضربه دیدن یا تروما
یکی از مهم ترین دلایل ایجاد کیست ضربه دیدن لثه چند هفته قبل از درآمدن دندان است . ضربه لازم نیست حتما شدید باشد جویدن طبیعی نیز می تواند منجر به تشکیل کیست شود .
ضربه دیدن یا تروما
قابل قبول‌ترین دلیل برای ایجاد کیست درآمدن دندان ضربه دیدن لثه چند هفته پیش از درآمدن دندان است. ضربه لازم نیست شدید باشد و جویدن طبیعی نیز منجر به تشکیل کیست می‌شود.
علل ایجاد کیست دندانی در کودکان
از دلایل اصلی ایجاد کیست می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- وارد آمدن ضربه یا آسیب به دندان یا فک
- پوسیدگی که باعث ایجاد عفونت در دندان می‌شود و بافت داخلی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- بیماری پریودنتال از نوع التهابی (پریودنتیت)
- مراقبت نامناسب از دندان و ایجاد عفونت در یک کانال دندانی
- دشواری در رویش دندان مولر (آسیاب) سوم یا سایر دندان‌ها در دوران کودکی
- بیماری‌های مزمن از جمله سینوزیت، رینیت، التهاب لوزه‌ها و بیماری‌های مشابه که در ناحیه‌ی نازوفارنکس (بخشی از گلو که به بینی راه دارد) رخ می‌دهند.
- تشدید التهاب زیر دندان تا حدی که به صورت مزمن در آید
- پارادونتیت یا التهاب بافت‌های پریودنتال واقع در اطراف دندان‌ها
- کاهش مقاومت بدن در برابر کوچک ترین عفونت و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن
علائم کیست دندانی
از علائم کیست دندانی در کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد :
همان طور که اشاره شد بسیاری از کیست های دندانی هیچ گونه علائمی ندارند به گونه ای که والدین متوجه وجود آن نمی شوند . متخصص دندانپزشکی کودک معمولا این کیست را با رادیوگرافی تشخیص می دهد . برخی از این کیست ها علائم آشکار تری دارند . کیست های همراه با ورم ، درد و ناراحتی کودک را به دنبال دارد و موجب بوی بد دهان کودک می شود . والدین باید به این نشانه ها توجه داشته باشن .
روش های درمان کیست در کودکان
برای درمان کیست در کودکان می توان از روش های زیر استفاده کرد :
- جراحی
- مارسوپیالیزیشن
