یکی از نگرانی‌های پدر و مادر تنفس از راه دهان کودک دلبندشان می‌باشد که به آن تنفس دهانی نیز گفته می‌شود. وجود این عادت به طور خواسته یا ناخواسته در کودکان سبب آسیب رسانی به دندان‌های آنها می‌شود. خیلی از والدین نمی‌دانند علت نفس کشیدن از راه دهان کودک آنها چیست و چه آسیب‌هایی در آینده ممکن است به آنها وارد کند. دکتر فرشیده میرلوحی متخصص دندانپزشکی کودکان در اصفهان در این مقاله درمورد راه‌های درمان تنفس کودکان از دهان توضیحاتی داده‌اند.
نفس کشیدن کودکان از دهان
برخی از کودکان از روی عادت و یا به‌خاطر داشتن مشکلاتی به جای بینی از راه دهان نفس می‌کشند. دندانپزشک کودکان از بروز مشکلاتی نظیر ناهنجاری‌های فکی و دهانی در آینده برای کودکانی که تنفس دهانی دارند مطلع هستند و تأکید دارند هر چه سریع‌تر باید علت آن مشخص و درمان شروع شود.
علت تنفس با دهان باز در کودکان ممکن است به علت داشتن یک مشکل در ناحیه سینوس‌ها و یا مسدود بودن مسیر تنفس در بینی باشد. درمان نکردن به موقع آن باعث می‌شود تا کودک دچار ناهنجاری فک و یا پوسیدگی دندان شود و حتی نیاز باشد کودک عصب کشی دندان انجام دهد.
علائم وجود تنفس دهانی در کودکان
والدین باید هوشیار باشند و با دیدن علائم تنفس دهانی در کودک خود سریعاً نسبت به علت ایجاد آن و همچنین درمان آن اقدام نمایند تا کودک در آینده دچار مشکلات جدی‌تر نشود. در ادامه نشانه‌های تنفس دهانی را خواهیم گفت:
- مشکلات خوابیدن کودک مثل آپنه خواب و خر و پف
- سخت غذا جویدن کودک
- خشک شدن دهان و ایجاد ترک‌های لب
- مشکلات گفتاری مثل تودماغی حرف زدن
- مشکلات لثه و بوی بد دهان
- داشتن عفونت حلق و گوش‌ها
- بد فرم شدن یا کشیدگی صورت
- به‌هم‌ریختگی دندان‌ها
- عدم رشد مناسب فک
علت نفس کشیدن کودک از دهان چیست؟
نفس کشیدن خردسالان و بچه‌ها از راه دهان به خاطر وجود مشکلاتی است که هر چه سریع‌تر باید توسط متخصص شناخته و درمان شود. در ادامه به چند مورد از علل نفس کشیدن کودکان از دهان اشاره خواهیم کرد:
آلودگی هوا و داشتن آلرژی
نفس کشیدن از طریق دهان می‌تواند باعث ایجاد مشکلات دهانی و حتی آسیب دیدن دندان‌ها شود. آلوده بودن هوا در کودکانی که آلرژی دارند باعث می‌شود تا مخاط دماغ دچار التهاب شود و همین به‌مرور زمان باعث بسته شدن راه بینی کودک برای نفس کشیدن می‌شود.
تنفس دهانی به علت گرفتگی و مسدود شدن بینی
یکی از دلایل اصلی تنفس از دهان بسته بودن راه تنفس از طریق دماغ است که کودک به ناچار از دهان نفس می‌کشد. بسته بودن راه بینی می‌تواند به علل زودگذر مثل سرماخوردگی، آلرژی و بروز عفونت سینوسی باشد که با درمان به موقع برطرف خواهند شد.
اما در مواقعی که کودک دچار انحراف بینی یا پلیپ بینی است زودگذر نیست و بنا به تشخیص متخصص گاهی با عمل جراحی این مشکل برطرف می‌شود. شما می‌توانید با فیشور سیلانت تا میزان زیادی از خرابی دندان‌های فرزند دلبندتان جلوگیری کنید. داشتن انحرافات تیغه دماغ کودک و نداشتن رشد مناسب اسکلت بینی و همچنین خوردن ضربه یا شکستن دماغ نیز می‌تواند یکی از علت‌های تنفس دهانی باشد.
وجود لوزه‌های بزرگ در کودکان
کودکانی که دارای لوزه‌هایی بزرگ و یا یک لوزه اضافی در گلوی خود هستند معمولاً از دهان نفس می‌کشند. این اتفاق معمولاً در ۷ یا ۸ سالگی کودک رخ می‌دهد. اگر به موقع درمان نشود سبب می‌شود تا فک بالای این کودکان رشد کافی نداشته و کوچک بماند. همچنین باعث می‌شود تا صورت حالت گرد نداشته باشد و کمی کشیده‌تر رشد شود.
این ناهنجاری علاوه بر صدمه زدن به زیبایی صورت سبب می‌شود تا کودک نیاز به ارتودنسی پیدا کند.
عادت کودک به مکیدن انگشت شصت
کودکانی که عادت دارند شصت خود را بمکند و یا زیاد از حد از پستانک استفاده کرده باشند سبب می‌شود تا عضلات دهان او به این وضعیت انس بگیرد و فک کودک به طرف عقب برود. درنتیجه سیستم تنفسی کودک حالت جمع شدگی پیدا می‌کند و نمی‌تواند از بینی به درستی نفس بکشد و فقط با دهان نفس می‌کشد.
عفونت گلو و دستگاه تنفسی
داشتن عفونت در ناحیه گلو و یا دستگاه تنفسی کودکان سبب می‌شود تا راه تنفسی آنها مسدود شود و نتوانند به راحتی با دماغ نفس بشکند. در صورت برطرف شدن عفونت دوباره می‌توانند از بینی خود تنفس کنند.
ناهنجاری‌های فک و دهان
داشتن ناهنجاری‌های دندان و فکی مثل اوربایت، جلو و یا عقب بودن فک‌ها و بیرون زدگی دندان‌ها می‌تواند علت آن باشد که کودک نتواند به خوبی دهان خود را ببندد و این سبب می‌شود تا به جای بینی بیشتر از دهان نفس بکشد.
علاوه بر آن موجب می‌شود تا سقف دهان حالت گودی پیدا کند و همچنین جای کافی برای رشد دندان‌ها نباشد که در این صورت دندان‌ها به سمت بیرون رشد می‌کنند.
عوارض و مشکلات تنفس دهانی کودکان
نفس کشیدن کودک از دهان و عادت کردن به آن سبب می‌شود تا بعضی از بیماری‌ها و ناهنجاری‌ها در او پدیدار شود. بروز خشکی در دهان و ترک خوردن لب‌ها، افزایش روند خرابی و پوسیدگی دندان‌ها، متورم شدن لثه‌ها به علت وارد شدن باکتری بیشتر به دهان و بد بو شدن دهان می‌تواند بعضی از پیامدهای منفی نفس کشیدن در کودکان و همچنین بزرگسالان شود.
یکی از مزیت‌های فلوراید تراپی کودکان این است که می‌تواند تا حدود زیادی خرابی دندان‌های فرزند دلبندتان را به تأخیر بیندازد. موارد زیر نیز باعث بروز بیماری و مشکلاتی برای کودکانی که تنفس دهانی دارند خواهد شد:
- تغییر فرم فک و شکل صورت
- بروز مشکلات تکلمی مثل تودماغی حرف زدن
- بالا رفتن اسید معده به خاطر ورود میکروب بیشتر به دهان
- کم شدن غلظت خون و مبتلا شدن به فشارخون و بیماری‌های قلبی
- شکل گرفتن فرم صورت به حالت کشیده و باریک
- اختلال در تمرکز و یادگیری
راه‌های درمانی تنفس کودکان از دهان
برای درمان تنفس دهانی کودکان ابتدا باید علت آن با مراجعه به متخصص حلق و بینی و دندانپزشک کودکان مشخص شود و سپس با معاینه دقیق، عکس‌های رادیوگرافی و دیگر روش‌ها علت تشخیص داده شود و درمان شروع شود. مشکلاتی نظیر ناهنجاری لوزه‌ها و انحرافات و یا گرفتگی بینی توسط متخصص حلق و بینی درمان می‌شود و مشکلاتی مثل ناهنجاری‌های دندانی و فکی مثل آندربایت و اوربات توسط متخصص کودکان درمان می‌شود. درمان‌های زیر نیز در کاهش تنفس دهانی مؤثر هستند:
- استفاده از آنتی‌بیوتیک و آنتی هیستامین برای کاهش عفونت گلو و آلرژی
- جراحی لوزه و برداشتن لوزه اضافی
- ارتودنسی فک و دهان برای برطرف شدن ناهنجاری‌های دندان و فک
- جراحی بینی برای باز شدن راه تنفس
- اصلاح وضعیت خوابیدن کودک
درمان تنفس دهانی در طب سنتی
برای درمان تنفس دهانی در طب سنتی درمانی وجود ندارد مخصوصاً در مواردی که ناهنجاری‌های استخوانی که باعث مسدود شدن راه تنفس در بینی کودک شده است و تنها با جراحی قابل درمان است. یا داشتن ناهنجاری‌های فک که تنها راه درمان آن ارتودنسی است اما در بعضی موارد برای درمان یا کنترل عفونت‌های سینوسی می‌توان با طب سنتی تا حدودی از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
در پایان
همان‌طور که گفت شد تنفس از راه دهان کودک در صورت درمان نشدن به موقع می‌تواند سبب خرابی دندان و نیاز کودک به ترمیم دندان باشد. در این مقاله دکتر فرشیده میرلوحی متخصص دندانپزشکی کودکان در مورد علائم تنفس دهانی کودکان صحبت کردند. اگر کودک شما نیز دارای چنین علائمی است می‌توانید با مراجعه به مطب از وضعیت دهان و دندان‌های کودک خود مطمئن شوید.
